Dzwony pożyczone. Studia historyczne i prawne nad problematyką strat dóbr kultury to najnowsza, wydana w 2020 roku przez Instytut Zachodni publikacja dr hab. Marcelego Tureczka, współzałożyciela portalu ludwisarstwo.pl. Dotyczy ona prawnych aspektów dziedzictwa kulturowego dawnych niemieckich prowincji wschodnich. Na przykładzie przemieszczanych w czasie II wojny światowej dzwonów, autor poddał analizie nieznane dotychczas materiały archiwalne, w sposób erudycyjny opisując jeden z wielu węzłowych sporów niemiecko-polskich dotyczących obiektów kultury. Generalizując, przynależność poszczególnych zabytków rozpatrywana jest przez stronę polską i niemiecką z dwóch przeciwstawnych pozycji. Pierwsza odwołuje się do zasady partynencji terytorialnej i opierając się na Konwencji Haskiej, postuluje pozostawienie lub przywrócenie danych obiektów do ich pierwotnej lokalizacji. Druga wskazuje na niezbędność funkcjonowania obiektu z grupą osób, która przyczyniła się do jego powstania lub współtworzyła wzajemne związki. W przypadku olbrzymich zmian społecznych, narodowościowych, wyznaniowych i administracyjnych, jakie nastąpiły na omawianym obszarze po zakończeniu II wojny światowej status dziedzictwa kulturowego nadal pozostaje w fazie ścierania się poglądów. Publikacja Marcelego Tureczka z całą pewnością przyczynia się do poznania przyczyn i mechanizmów działań podejmowanych lub zaniechanych przez obie strony sporu. Uwypuklenie prawnych aspektów, które determinowały i nadal determinują postawy współczesnych wobec dziedzictwa na coraz bardziej uwspólnianym obszarze świadomości historycznej, ma szansę przyczynić się do zrozumienia wzajemnych postaw. Daje również nadzieję na wypracowanie ujednoliconego podejścia do problemów rozpoznania i dalszego funkcjonowania obiektów kultury materialnej, w tym dzwonów, jako nośników kultury i pamięci.
Publikację można zamówić pod adresem: https://www.iz.poznan.pl/ksiegarnia/pl/strona-glowna/192-dzwony-pozyczone.html
22 stycznia o godzinie 15.00 będzie możliwość posłuchać autora w czasie spotkania on-line organizowanego przez Instytut Zachodni.