Brązowy Psikus we Wronkach

Brązowa rzeźba osiołka zaprzężonego do mleczarskiego wózka została odsłonięta 8 maja 2016 roku na Rynku we Wronkach, pow. szamotulski, woj. wielkopolskie w siedemdziesiątą pierwszą rocznicę zakończenia II wojny światowej, a siedemdziesiąt pięć lat po wydarzeniach, które rozsławiły to zwierzę.

20 kwietnia 1941 r. osiołek Psikus zakłócił lokalne uroczystości urodzin Adolfa Hitlera, zorganizowane na wronieckim rynku przez okupacyjne niemieckie nazistowskie władze, rycząc w trakcie wciągania flagi na maszt. Według przekazów naocznych świadków Psikus został pobudzony do tej profanacji wojskowymi fanfarami. Nieświadome powagi sytuacji zwierzę zostało skatowane wraz z obsługującym je mleczarkiem i przygodnymi gapiami przez bojówki Sturmabteilung (SA) i Hitlerjugend, lecz szczęśliwie przeżyło wojnę i przez kilka lat po jej zakończeniu pracowało nadal dla mleczarni.

Robert Sobociński, rzeźba Osiołka Psikusa, Wronki, 2016, fot. T. Łuczak, 2020

Brązowy odlew jest dziełem poznańskiego artysty rzeźbiarza, Roberta Sobocińskiego, twórcy licznych uznanych i lubianych pomników, m. in. Ofiar Katynia i Sybiru, Starego Marycha, Zygi Latarnika i koziołków w Poznaniu, Kufra Reymonta, Lampiarza czy Fotelu Jaracza w Łodzi, Stanisława Wokulskiego w Skierniewicach, a także Fryderyka Szopena oraz Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii czy Dantego Alighieri we Francji.

sygnatura Roberta Sobocińskiego, fot. T. Łuczak, 2020

Wroniecki pomnik osiołka Psikusa rychło po pojawieniu się w przestrzeni publicznej stał się sięgającą poza granice regionu atrakcją turystyczną, równie często odwiedzaną przez mieszkańców. Dynamika postaci zwierzęcia jest wyjątkowo atrakcyjna i fotogeniczna. Dzieci i dorośli, pozując do zdjęć, obejmują osiołka za szyję, sadowią się na jego grzbiecie, a nawet gramolą się do jego wózka. Rzeźba stanowi zarazem bardzo udany przykład inteligentnej formy upamiętnienia rzeczywistych realiów niemieckiej okupacji w Polsce. Tego rodzaju realizacji nie sposób przecenić. Szczególnie w dobie nieustannego podejmowania prób przekłamywania historii drugiej wojny światowej w Polsce i zupełnie niezrozumiałych w tym kontekście ograniczeń programu nauki historii najnowszej w szkołach.

Tablica pamiątkowa na Rynku we Wronkach, fot. T. Łuczak, 2020